Chợ tết và món ngon Chả cá Bố Hạ

Bố Hạ vốn là thị trấn cửa rừng, kề núi giáp sông. Phố Bố Hạ nằm ở giữa giao điểm của hai trục giao thông thủy bộ (đường 17A Kép - Thái Nguyên và Sông Thương). Bởi vậy từ cuối thế kỷ XIX cư dân các nơi đã kéo về quanh khu đồn mở quán bán hàng và thu hút khách hàng từ miền ngược đến miền xuôi về đây buôn bán, cảnh trên bến dưới thuyền nhộn nhịp. Bến Nhãn, bến Đình, bến Phà, bến sông Sỏi; chợ Bố Hạ kề bên ngã tư thị trấn là nơi hội tụ đồ gốm từ miền xuôi chở lên; đồ biển từ Quảng Ninh, Hải Phòng chở về; đồ gia dụng, hàng tạp hóa, tranh Đông Hồ, tranh hàng Trống từ Bắc Ninh - Hà Nội cùng cam, quýt, chuối, măng, miến, mộc nhĩ, nấm hương quanh vùng … kìn kìn từ Hữu Lũng, Thái Nguyên về phố chợ quanh năm. Bởi thế mà phố Bố Hạ càng tấp nập, đông vui vào phiên chợ tết và dịp lễ hội Phồn Xương.
Vào những đêm áp phiên ngày 2 và ngày 7 dập dìu bóng áo chàm và rộn ràng điệu Sli, câu hát lượn. Các quán ăn tấp nập ra vào, người đi, kẻ đến để thưởng ngoạn các món ẩm thực vùng rừng. Ấn tượng nhất cho những ai đến chợ là món chả cá Bố Hạ nướng, hương thơm, vị đậm cùng với gia vị mắm tôm, mắm chắt, chanh, ớt, rau rừng, rau thơm, hành giấm Ngọc Lâm; lạc rang, bánh đa Kế, bún Đa Mai … với hương rượu nếp cái hoa vàng như hút hồn du khách.

Ảnh sưu tầm

Chả cá Bố Hạ nổi tiếng, gây ấn tượng cho khách thập phương là do nguyên liệu và cách chế biến tài khéo của người đầu bếp. Cá là phải cá nheo, cá trê, cá ngạnh, cá chiên hay cá lăng… loại cá da trơn, không vảy, sống ở vùng nước sạch sông Thương, sông Sỏi. Cá nhiều nhớt nên phải tuốt sạch bằng tro bếp hay nước vôi trong, lau bằng giấy bản (giấy dó) cho da khô, hết nhớt mổ bỏ ruột, lọc khéo thành bản to, bỏ xương rồi thái thành miếng bằng hai đốt ngón tay, ướp với nước nghệ, riềng, mẻ, hạt tiêu, mỡ nước, không dùng tương mà ướp bằng nước mắm cốt từ Quảng Ninh, Hải Phòng đưa lên. Sau khi cá ngấm và thẩm thấu các loại gia vị mới dùng chiếc xiên làm bằng tre tươi, loại tre bánh tẻ có cả cật để xiên rồi nướng trên bếp than hoa, quạt đều tay nhẹ nhàng để bếp than luôn hồng, lật từng xiên trở đều hai mặt đến khi xiên cá vàng rộm, thơm lừng. Bày cá ra đĩa cũng là một nghệ thuật, cứ một lượt chả cá lại rắc một lượt hành hoa, thì là, sau 2 - 3 lượt rưới lên mặt 2 đến 3 thìa mỡ đun sôi để vừa giữ được độ nóng, vừa tăng thêm vị thơm, béo ngậy. Chả cá Bố Hạ được ăn kèm với các loại rau thơm, rau húng sẽ để lại những dư vị đáng nhớ cho người thưởng thức.
Ngày nay, thị Trấn Bố Hạ vẫn là một nơi buôn bán sầm uất của vùng, và Chả cá Bố Hạ ai đã một lần thưởng thức sẽ không bao giờ quên món ẩm thực thơm ngon của vùng rừng này nhất là vào mùa xuân, mùa lễ hội và mỗi dịp chợ phiên.

Ngô Văn Trụ