Bắc Giang kỷ niệm 10 năm quan họ, ca trù được UNESCO vinh danh - lan tỏa sức sống di sản

Dự buổi lễ, đại biểu Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch có đồng chí Tạ Quang Đông, Thứ trưởng; lãnh đạo các Cục, Vụ thuộc Bộ. Đại biểu tỉnh Bắc Ninh có các đồng chí: Nguyễn Nhân Chiến, Ủy viên T.Ư Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh; Nguyễn Hương Giang, Chủ tịch HĐND tỉnh; Nguyễn Văn Phong, Phó Chủ tịch UBND tỉnh. Tỉnh Hưng Yên có đồng chí Nguyễn Văn Phóng, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh; tỉnh Lạng Sơn có đồng chí Dương Xuân Huyên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh. 

Về phía tỉnh Bắc Giang có các đồng chí: Bùi Văn Hải, Ủy viên T.Ư Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh; Nguyễn Văn Linh, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh; các đồng chí Ủy viên BTV Tỉnh ủy; Thường trực Tỉnh ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ tỉnh; lãnh đạo các ban, ngành, đoàn thể tỉnh; Thường trực Huyện ủy, HĐND, UBND các huyện, TP; các nghệ nhân được phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Nhân dân, Nghệ nhân Ưu tú; các tập thể, cá nhân được khen thưởng cùng đông đảo nhân dân.

Các đại biểu dự buổi lễ.

Năm 2009, dân ca quan họ được UNESCO công nhận di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, ca trù là di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp. 10 năm qua, hai loại hình dân ca này đã được tỉnh Bắc Giang nỗ lực bảo tồn, phát huy giá trị, góp phần tạo sức lan tỏa trong xã hội; ý thức cộng đồng về di sản ngày càng sâu sắc.

Kể từ khi được vinh danh, dân ca quan họ luôn được quan tâm đặc biệt. Tỉnh ban hành, thực hiện nhiều chương trình, đề án, đề tài nghiên cứu, sưu tầm các bài quan họ cổ tồn tại trong cộng đồng. Tiến hành tổng điều tra di sản văn hóa quan họ, bảo tồn các làng quan họ cổ; tăng cường truyền bá, thành lập các CLB, mở lớp truyền dạy quan họ cho thế hệ trẻ…

Tiết mục quan họ Phùng quan tế hội biểu diễn khai mạc.

Nhờ vậy, quan họ mang sức sống mới, phát triển sâu rộng, người biết hát quan họ ngày càng nhiều. Thậm chí, một số làng ở huyện Việt Yên như: Thổ Hà, Trung Đồng, Hữu Nghi, Nội Ninh, Giá Sơn, Sen Hồ xây dựng được 3-4 thế hệ hát quan họ; bước đầu hình thành tụ điểm, không gian diễn xướng quan họ.

Đáng chú ý, không gian văn hóa quan họ được mở rộng, tạo ra sức lan tỏa lớn qua việc từ năm 2010 đến nay, liên hoan hát quan họ được tổ chức hai năm một lần với sự góp mặt của 10 địa phương trong tỉnh. 

Thực hiện cam kết với UNESCO, ca trù trên địa bàn tỉnh từng bước hồi sinh. Trên cơ sở điều tra, rà soát, nhiều tài liệu, hiện vật liên quan đến ca trù được phân loại, hệ thống hóa. Các chứng tích như: Bức chạm người chơi đàn đáy ở đình Lỗ Hạnh, xã Đông Lỗ (Hiệp Hòa); bia ghi về việc đổi lệ hát ca trù ở Thổ Hà (Việt Yên) được bảo tồn, lưu giữ. 

Đặc biệt, năm 2009, CLB ca trù đầu tiên của tỉnh được thành lập tại Nhà hát Chèo Bắc Giang. Sau đó có thêm 6 CLB ca trù được thành lập ở các huyện: Yên Dũng, Hiệp Hòa, Việt Yên, Tân Yên, TP Bắc Giang và Trung tâm Văn hóa-Điện ảnh tỉnh. Dấu ấn ca trù Bắc Giang cũng thể hiện rõ qua việc các ca nương, kép đàn tài năng giành giải cao mỗi khi tham gia liên hoan ca trù toàn quốc.

Để góp phần bảo tồn, hằng năm, Nhà hát Chèo và Trung tâm Văn hóa - Điện ảnh tỉnh mở lớp truyền dạy ca trù cho hạt nhân văn nghệ cơ sở. Từ những bước hồi sinh ấy, ca trù “kéo” nhiều nghệ nhân trở lại với nghiệp hát. 

Đồng chí Nguyễn Văn Linh đọc diễn văn tại buổi lễ.

Trong diễn văn trình bày tại buổi lễ, đồng chí Nguyễn Văn Linh, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh nhấn mạnh: Trong 10 năm qua, cùng với việc đẩy mạnh phát triển KT-XH, bảo đảm quốc phòng - an ninh, tỉnh Bắc Giang rất coi trọng bảo tồn và phát huy di sản văn hóa vật thể và phi vật thể, trong đó có dân ca quan họ và ca trù. Quan họ không chỉ phát triển ở huyện Việt Yên mà đã lan tỏa, được thực hành rộng rãi thể hiện qua số lượng CLB tăng mạnh, trải đều ở các huyện, TP trong tỉnh. 

Bắc Giang đã tổ chức nhiều lớp truyền dạy dân ca quan họ, ca trù tại CLB ở làng, xã và một số đơn vị thuộc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch; các dự án sân khấu học đường, góp phần khơi dậy và lan tỏa niềm yêu thích hát dân ca trong các thế hệ. Đẩy mạnh việc tu bổ, tôn tạo các di tích, xây dựng công trình văn hóa phục vụ hoạt động trình diễn dân ca quan họ, ca trù. Từ năm 2009 đến nay, 20 di tích gắn với không gian diễn xướng quan họ tại 18 làng quan họ cổ được tu bổ, tôn tạo với tổng kinh phí hơn 30 tỷ đồng. Cùng đó, hỗ trợ các làng quan họ, CLB ca trù kinh phí, trang thiết bị hoạt động, động viên, khen thưởng kịp thời, tạo động lực gìn giữ di sản trong cộng đồng. 

Các nghệ nhân biểu diễn ca trù.

Khẳng định những thành quả trên có được nhờ chính giá trị nội tại của di sản, đồng thời là nỗ lực của toàn xã hội, đồng chí thay mặt lãnh đạo tỉnh cảm ơn sự quan tâm giúp đỡ, ủng hộ hiệu quả đối với tỉnh Bắc Giang trong việc bảo tồn và phát huy dân ca quan họ, ca trù của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và các bộ, ngành T.Ư, các tỉnh, TP bạn, các tổ chức, cá nhân, cộng đồng các làng quan họ, các CLB ca trù, các nghệ nhân, cùng bà con nhân dân trong và ngoài tỉnh, thông qua đó góp phần để dân ca quan họ, ca trù nói riêng và di sản văn hóa nói chung lan tỏa, trường tồn cùng dân tộc. (Diễn văn của đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh đăng trên Báo Bắc Giang điện tử). 

Thừa ủy quyền của Chủ tịch nước, đồng chí Bùi Văn Hải và đồng chí Tạ Quang Đông trao danh hiệu Nghệ nhân Nhân dân cho các nghệ nhân.

Thay mặt lãnh đạo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, đồng chí Tạ Quang Đông, Thứ trưởng phát biểu, đánh giá cao những thành tựu trong công tác bảo tồn, phát huy giá trị dân ca quan họ, ca trù của tỉnh Bắc Giang thời gian qua, theo những cam kết đối với UNESCO.

Đồng chí đề nghị, tỉnh Bắc Giang cần tiếp tục có những việc làm cụ thể, thiết thực trong việc giữ gìn và phổ biến những giá trị đặc sắc về làn điệu, phong tục tập quán, lề lối sinh hoạt, đồng thời tiếp thu, làm phong phú thêm giá trị mới của di sản, đưa di sản thấm sâu vào đời sống, lan tỏa trong cộng đồng. Cùng đó có cơ chế, chính sách nhằm tri ân, tôn vinh, đãi ngộ xứng đáng với các nghệ nhân, chủ thể của di sản. Có các biện pháp tích cực để đưa quan họ, ca trù trở thành sản phẩm du lịch văn hóa đặc trưng, góp phần thúc đẩy phát triển KT-XH địa phương.

Thừa ủy quyền của Chủ tịch nước, đồng chí Nguyễn Văn Linh và đồng chí Đỗ Đức Hà trao danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú cho các nghệ nhân.

Tại buổi lễ, thừa ủy quyền của Chủ tịch nước, các đồng chí Bùi Văn Hải, Ủy viên T.Ư Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Bắc Giang; Tạ Quang Đông, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trao danh hiệu cho hai Nghệ nhân Nhân dân: Hoắc Công Chờ (huyện Việt Yên, nghệ thuật trình diễn dân gian - quan họ) và Nguyễn Bá Lam (huyện Việt Yên, nghệ thuật trình diễn dân gian - tuồng cổ). 

Trao Bằng khen của Chủ tịch UBND tỉnh cho đại diện các tập thể.

Đồng chí Nguyễn Văn Linh, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh và đồng chí Đỗ Đức Hà, Ủy viên BTV Tỉnh ủy, Trưởng Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy trao danh hiệu cho 14 Nghệ nhân Ưu tú trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể lần thứ II. Đây là những nghệ nhân tiêu biểu có tài năng nghề nghiệp xuất sắc, nắm giữ, truyền dạy và có những cống hiến to lớn, tiêu biểu cho sự nghiệp bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể đại diện cho hàng nghìn nghệ nhân và nhân dân trên địa bàn tỉnh. 

Trao Bằng khen của Chủ tịch UBND tỉnh cho các cá nhân tiêu biểu.

Tại đây, các đồng chí lãnh đạo tỉnh trao Bằng khen của Chủ tịch UBND tỉnh cho 26 tập thể và 9 cá nhân có thành tích xuất sắc trong công tác bảo tồn, phát huy dân ca quan họ, ca trù trong 10 năm qua (2009-2019). 

Một tiết mục dân ca quan họ trong chương trình nghệ thuật tại buổi lễ.

Nhân dịp này, các nghệ nhân của tỉnh Bắc Giang đã trình diễn chương trình nghệ thuật đặc sắc. Chương trình gồm 7 tiết mục được dàn dựng, tập luyện công phu, qua đó thể hiện nổi bật chủ đề “Đậm đà câu quan họ, ca trù trên quê hương Bắc Giang”.

Theo Báo Bắc Giang