ĐIỂM DU LỊCH ĐỀN BÀ CHÚA KHO

Giữa nhịp sống hối hả, bộn bề bon chen của cuộc sống hiện đại, người ta vẫn tin rằng có một nơi có thể “sở cầu đắc cầu, sở nguyện đắc nguyện” vào dịp đầu năm để cầu một năm suôn sẻ, hanh thông. Đó là Đền Bà Chúa Kho tọa lạc ở khu Cổ Mễ, phường Vũ Ninh, tỉnh Bắc Ninh,

Đền Bà Chúa Kho không chỉ là một điểm đến tín ngưỡng, mà còn là nơi lưu giữ truyền thuyết về một người phụ nữ tài đức - Bà Chúa Kho. Theo truyền thuyết, Bà Chúa Kho là người phụ nữ xinh đẹp, tài năng và đức độ, quê ở vùng Quả Cảm, Bắc Ninh. Bà có công lớn trong việc giúp đỡ nhân dân khai khẩn ruộng đồng, phát triển sản xuất nông nghiệp. Trong cuộc kháng chiến chống quân Tống xâm lược, Bà được giao nhiệm vụ quản lý kho lương thực. Bằng sự thông minh và quyết đoán, Bà đã đảm bảo nguồn lương thực dồi dào, góp phần quan trọng vào chiến thắng của quân dân Đại Việt.

Để bảo vệ kho lương khỏi tay giặc, bà đã hy sinh anh dũng. Nhà vua và nhân dân vô cùng thương tiếc nên đã lập đền thờ Bà ngay tại sườn núi, nơi bà hi sinh. Đền Bà Chúa Kho không chỉ là nơi tưởng nhớ một người phụ nữ tài đức vẹn toàn mà còn là biểu tượng tinh thần yêu nước và sự hy sinh cao cả vì dân tộc. Đồng thời đây còn là nơi lưu lại những giá trị văn hóa, tâm linh sâu sắc của người Việt.

Từ hình ảnh người phụ nữ gánh vác hậu cần giữa thời chiến đến biểu tượng linh thiêng phù giúp ban phát tài lộc đến muôn dân. Hình tượng Bà Chúa Kho dần đi vào đời sống tâm linh của hàng triệu người Việt như một vị thần giữ kho, giữ của bảo trợ cho việc làm ăn, buôn bán, tích trữ và tài lộc. Theo truyền thống, đầu năm mới là thời điểm người dân nô nức hành hương về đền để “vay lộc” – một hình thức cầu may mắn trong kinh doanh, buôn bán. Việc “vay vốn” từ Bà thể hiện khát vọng khởi đầu suôn sẻ, phát tài phát lộc trong năm mới.

KHÔNG GIAN DI TÍCH ĐỀN BÀ CHÚA KHO

Ngôi đền nằm trên thế đất đẹp, lưng tựa núi, mặt hướng ra sông, mang đậm tính phong thủy và linh khí vùng Kinh Bắc. Kiến trúc đền là sự kết hợp hài hòa giữa cổ kính và tôn nghiêm, với hệ thống các công trình như:

Cổng Tam Quan - Gác Chuông: Trước khi vào đền, du khách sẽ bước qua cổng Tam Quan Gác chuông uy nghiêm, với ba lối đi tượng trưng cho Quá khứ - Hiện tại - Tương lai, ứng với ba điều Thân - Khẩu - Ý trong đạo Phật, nhắc nhở người bước vào cõi linh thiêng cần giữ tâm tịnh, lòng sáng. Mỗi hồi chuông ngân vang trong sớm mai như gột rửa bụi trần, khiến bước chân khách hành hương tự nhiên chậm lại, lòng nhẹ bẫng trước khi bước vào không gian thờ tự.

Tòa Tam Quan Gác chuông đền Bà Chúa Kho

Qua cổng Tam quan là không gian thờ tự - nơi lòng thành được chứng giám

Bức tranh khảm đá miêu tả về cuộc đời, công đức của Bà Chúa kho - người con gái làng Quả Cảm với nhan sắc tuyệt trần, lại khéo tổ chức sản xuất, tích trữ lương thực, trông nom kho tàng Quốc gia, chiêu dân, lập ấp, giúp người dân khai khẩn đất đai nông nghiệp.

2. Tháp Cửu Thiên - Biểu tượng trời đất giao hòa

Nằm nổi bật giữa sân đền là Tháp Cửu Thiên - một công trình tâm linh mang hình khối vuông vững chãi, thu nhỏ thế giới quan trong văn hóa Á Đông. Tháp được chia thành 9 tầng, tượng trưng cho 9 tầng trời, vừa mang tính tôn giáo, vừa thể hiện khát vọng vươn lên của con người trong mối liên kết thiêng liêng với trời - đất - người.

Tháp thường là nơi dừng chân đầu tiên của khách hành hương, nơi người ta ngẩng đầu cầu nguyện, cúi đầu thành kính - và bắt đầu chuyến hành trình tâm linh của riêng mình.

3. Nhà sắp lễ - Tòa Tiền Tế - Hậu Cung: Nơi gửi gắm lòng thành

Nhà sắp lễ là không gian phục vụ du khách chuẩn bị lễ vật trước khi hành lễ. Nơi đây được bố trí gọn gàng, thuận tiện, giữ không khí trang nghiêm nhưng gần gũi, giúp mọi người - dù lần đầu đến đền - cũng thấy dễ dàng, ấm cúng.

Hàng vạn du khách hành hương về “Xin lộc” tại đền dịp đầu Xuân

Tòa Tiền Tế nằm ngay sau sân đền, là nơi đặt các ban thờ chính, nổi bật với mái ngói cổ kính, đầu đao cong vút, hệ vì kèo gỗ lim chạm khắc hoa văn tinh xảo mang phong cách nghệ thuật thời Lê - Nguyễn.

Khu vực Tiền tế - nơi dâng hương trước khi vào lễ ở chính điện

Ban thờ Công đồng – nơi đặt lễ chung dâng Thánh

Tiến sâu vào bên trong là Hậu cung - Nơi linh khí hội tụ. Đây là nơi đặt ban thờ Bà Chúa Kho, luôn đỏ lửa nhang khói quanh năm. Mỗi nén nhang thắp lên, mỗi lời khấn nguyện, như một sợi chỉ vô hình nối người trần với cõi thiêng.

Tượng Bà Chúa Kho tại Hậu cung

4. Cung Mẫu - Ban Cô - Ban Cậu: Hơi thở của tín ngưỡng thờ Mẫu

Phía sau Hậu cung là Cung Mẫu, nơi thờ các vị Thánh Mẫu - đại diện cho thiên - địa - nhân trong tín ngưỡng Tứ phủ. Không gian này rực rỡ sắc màu, được bài trí trang nghiêm với long ngai, lọng che, y môn, đèn nến… tạo cảm giác linh thiêng nhưng ấm áp. Hai bên là Ban Cô và Ban Cậu - nơi thờ các vị Thánh nữ, Thánh nam thuộc hệ thống tín ngưỡng dân gian. Người đến đây thường xin duyên lành, bình an cho con cái, cầu mong thuận lợi trong học hành, công việc, gia đạo…

Sau khi tham quan các công trình kiến trúc của chùa, du khách có thể ghé thăm khu nhà thờ Bác Hồ, hay hầm kháng chiến nơi diễn ra trận chiến lịch sử của quân dân làng Cô Mễ và sư đoàn 365 ngày 17/10/1967 đã bắn rơi 5 máy bay của đế quốc Mỹ làm nức lòng nhân dân cả nước. Cùng với đền Bà Chúa Kho, đình chùa làng Cô Mễ, tạo nên một tổng thể di tích hài hòa giữa tâm linh và lịch sử.

Lầu Cô

Lầu Cậu

Cung Mẫu - nơi thờ Chúa Sơn Trang

TỤC LỆ “VAY - TRẢ”: NIỀM TIN ĐÃ THÀNH NÉT ĐẸP VĂN HÓA

Hàng năm, mỗi độ Xuân về, từ sau Tết Nguyên đán đến hết tháng Ba, hàng ngàn lượt khách hành hương tìm về Đền Bà Chúa Kho để “vay lộc” - cầu tài - cầu bình an. Tục lệ "vay vốn làm ăn" ở đây có ý nghĩa sâu sắc, đã trở thành hiện tượng tâm linh ăn sâu vào tâm trí người dân trên mọi miền tổ quốc. Đầu năm xin lộc để gây dựng sự nghiệp, cuối năm dù thành hay bại cũng quay về “trả lễ” như một lời cảm ơn Bà, cũng là cách để giữ sự cân bằng tâm thức, hướng về điều thiện lành.

Người dân đến lễ hoàn toàn tùy tâm, không bị ràng buộc bởi lễ vật hay hình thức. Lễ vật có thể đơn giản chỉ là nén nhang thơm, một chút tiền lẻ với một tấm lòng thành.

Hình ảnh du khách đến lễ tại Cung Mẫu Đền Bà Chúa Kho

Lễ tưởng niệm 947 năm ngày giỗ Bà Chúa Kho (12/01/1077 - 12/01/2024)

 GIÁ TRỊ VĂN HÓA - TÂM LINH

• Đền Bà Chúa Kho là nơi hội tụ của nhiều lớp tín ngưỡng Việt cổ, đặc biệt là tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ - một di sản văn hóa đặc sắc được UNESCO ghi danh.
  
• Năm 1989, đền được công nhận là di tích Lịch sử – Văn hóa cấp Quốc gia.
  
• Nơi đây không chỉ là điểm đến linh thiêng, mà còn là một “kho báu văn hóa dân gian” với những câu chuyện huyền thoại, những truyền thuyết về một người phụ nữ đã sống vì dân - chết vì nước - và còn mãi trong lòng hậu thế.

ĐỀN KHÔNG CHỈ ĐỂ VAY LỘC, MÀ CÒN ĐỂ GỬI NIỀM TIN

Về đền Bà Chúa Kho, không chỉ để xin tài, cầu lộc, mà còn để tìm một khoảng lặng cho lòng mình giữa những lo toan của cuộc sống. Bởi đôi khi, điều ta cần nhất trong đời không phải là tiền bạc, mà là một chốn để tâm an, lòng hướng thiện, để bắt đầu một năm mới với tinh thần đủ đầy và biết ơn. Đầu năm về đền để xin, cuối năm quay lại để trả - đó không chỉ là tục lệ, mà là một nét đẹp văn hóa đầy tính nhân văn của người Việt.