Tỏa sáng vẻ đẹp văn hóa, con người Kinh Bắc

Những "mã định danh văn hóa" ấy đã, đang được kết tinh, trao truyền qua các thế hệ, tạo thành sức mạnh nền tảng để Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân các dân tộc tỉnh Bắc Ninh phát huy nội lực, đổi mới sáng tạo, hướng đến xây dựng quê hương vững mạnh toàn diện, thịnh vượng về kinh tế, sang trọng về cốt cách và lung linh bản sắc...

Khơi dậy bản sắc, phát huy nội lực

Bắc Ninh - miền "địa linh nhân kiệt" từ bao đời nay luôn tỏa sáng với truyền thống văn hiến, khoa bảng và cách mạng vẻ vang. Nơi đây đã sản sinh, nuôi dưỡng nhiều bậc danh nhân, hiền tài, anh hùng, góp phần làm rạng danh dân tộc. Trải qua hàng nghìn năm lịch sử, Bắc Ninh trở thành vùng đất hội tụ tinh hoa, lắng đọng những trầm tích văn hóa, vừa lưu giữ khí phách hào hùng của cha ông, vừa khẳng định tầm vóc của một vùng quê giàu sức sống, năng động và sáng tạo.

Du khách thưởng thức và giao lưu quan họ tại Thủy đình (Đền Đô).

Theo Tiến sĩ Nguyễn Văn Đáp, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, trong dòng chảy lịch sử dân tộc, Bắc Ninh luôn giữ vai trò “phên giậu” của kinh đô Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội, là một trong “tứ trấn” trọng yếu bảo vệ quốc gia. Chính từ mạch nguồn văn hóa và lịch sử kết tinh ngàn đời ấy, Bắc Ninh đã hình thành nội lực bền vững để tự tin bước vào vận hội mới. Ngày nay, với vị thế mới, Bắc Ninh không chỉ gìn giữ bản sắc của một miền đất cổ mà còn hòa nhịp vươn mình hội nhập, góp phần cùng cả nước tiến vào kỷ nguyên hội nhập, phát triển.

Nhìn lại chặng đường vừa qua, văn hóa Bắc Ninh ghi dấu đậm nét trong bức tranh văn hóa dân tộc và thế giới. Bắc Ninh là một trong những tỉnh đi đầu cả nước ban hành Nghị quyết chuyên đề và tổ chức Hội nghị Văn hóa quy mô toàn tỉnh. Cụ thể, ngày 29/8/2022, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Bắc Ninh (cũ) khóa XX ban hành Nghị quyết số 71-NQ/TU về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Bắc Ninh đến năm 2030, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững. Ngày 1/8/2024, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Bắc Giang khóa XIX ban hành Nghị quyết số 355-NQ/TU về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Bắc Giang đến năm 2030, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững.

Mục tiêu chung của 2 nghị quyết trên đều xác định xây dựng văn hóa, con người Bắc Ninh phát triển toàn diện, hướng đến chân, thiện, mỹ và thấm nhuần tinh thần dân tộc, bản sắc quê hương. Đó cũng là "kim chỉ nam" để các cấp ủy, chính quyền trong tỉnh lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức hoạt động văn hóa, thể thao, du lịch. Qua đó, góp phần thay đổi nhận thức và lan tỏa tinh thần xây dựng, phát triển văn hóa trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.

Một trong những kết quả nổi bật là hệ thống di sản văn hóa vật thể, phi vật thể không ngừng được bồi đắp, bảo tồn một cách khoa học, từng bước phát huy giá trị. Đến nay, toàn tỉnh có 1.441 di tích được xếp hạng, trong đó có 11 di tích, cụm di tích xếp hạng quốc gia đặc biệt; 297 di tích xếp hạng cấp quốc gia và 1.101 di tích xếp hạng cấp tỉnh; 24 bảo vật quốc gia; 36 di sản được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đặc biệt, Bắc Ninh hiện có 7 di sản văn hóa được UNESCO ghi danh, trong đó có 2 điểm di tích nằm trong Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn sơn, Kiếp Bạc được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa thế giới vào tháng 7/2025.

Giai đoạn 2020-2025 được đánh giá là thời kỳ phát triển rực rỡ của di sản văn hóa Bắc Ninh với đại diện tiêu biểu là Dân ca Quan họ, tranh dân gian Đông Hồ... là những tinh hoa bản sắc đã làm nức lòng công chúng quốc tế khi liên tiếp được giới thiệu, quảng bá và tôn vinh ở nhiều diễn đàn ngoại giao cấp cao của Đảng và Nhà nước. Chưa khi nào, hình ảnh, thương hiệu Bắc Ninh được định vị và nâng tầm bằng văn hóa như đã thấy qua chuỗi sự kiện chính trị, văn hóa, nghệ thuật, du lịch và thể thao quy mô quốc gia, quốc tế mà Bắc Ninh chủ trì và tham gia tổ chức trong suốt thời gian qua.

Đời sống văn hóa của người dân ngày càng phong phú, nhiều giá trị, nét đẹp văn hóa truyền thống được phát huy, nhiều chuẩn mực văn hóa, đạo đức mới được hình thành. Chỉ tính riêng trong 3 tháng (từ tháng 7 - 9/2025) sau sáp nhập, toàn tỉnh đã tổ chức hơn 200 hoạt động văn hóa, nghệ thuật, thể thao, du lịch phục vụ các tầng lớp Nhân dân trong tỉnh.

Hệ thống thiết chế văn hóa từ truyền thống đến hiện đại từng bước được quan tâm đầu tư đồng bộ. Trong 5 năm qua, một số công trình văn hóa tiêu biểu được tỉnh đầu tư xây dựng, đẩy nhanh tiến độ hoàn thành và đưa vào khai thác như: Trung tâm Văn hóa - Triển lãm tỉnh; Nhà hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh; Trung tâm bảo tồn tranh dân gian Đông Hồ; các dự án tu bổ, tôn tạo di tích chùa Vĩnh Nghiêm; chùa Bổ Đà; chùa Dạm; di tích Địa điểm chiến thắng Xương Giang; đền thờ Lý Thường Kiệt; đền thờ Hoàng Hoa Thám và nghĩa quân Yên Thế...

Đặc biệt, Bắc Ninh luôn chủ động hội nhập quốc tế về văn hóa, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, quan tâm gắn kết hoạt động xúc tiến đầu tư với quảng bá về văn hóa, con người và các di sản văn hóa tiêu biểu của tỉnh. Đến nay, Bắc Ninh đã thu hút trên 3.000 nhà đầu tư của 45 quốc gia và vùng lãnh thổ; thiết lập quan hệ hợp tác, kết nghĩa với 8 địa phương của 5 quốc gia, đồng thời đẩy mạnh công tác vận động người Việt Nam ở nước ngoài hướng về cội nguồn, đóng góp xây dựng phát triển kinh tế - xã hội của quê hương.

Xây dựng văn hóa, con người Bắc Ninh phát triển toàn diện

Để có một Kinh Bắc - Bắc Ninh “giàu về kinh tế, đẹp về văn hóa” luôn có sự quan tâm của các cấp lãnh đạo, sự đoàn kết thống nhất, quyết tâm của các cấp, ngành và toàn thể Nhân dân trong tỉnh. Trong đó, phải kể đến vai trò quan trọng từ công tác tham mưu, xây dựng và triển khai nhiều chính sách ưu việt với tư duy đổi mới, tầm nhìn "đi trước, vượt trước" nhằm phát triển toàn diện văn hóa, con người Bắc Ninh trong tình hình mới.

Gần đây nhất, ngày 29/7/2025, Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành Kế hoạch số 16-KH/TU thực hiện Nghị quyết 156-KL/TW ngày 21/5/2025 và Kết luận số 76-KL/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước.

Theo đó, Bắc Ninh tập trung thực hiện các nhóm nhiệm vụ trọng tâm: Phát huy vai trò của cả hệ thống chính trị trong phát triển văn hóa, con người gắn với yêu cầu phát triển nhanh, bền vững; bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống, bản sắc dân tộc, xây dựng con người Bắc Ninh phát triển toàn diện, trở thành nền tảng, động lực nội sinh của tỉnh; đẩy mạnh tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, nền tảng số, huy động văn nghệ sĩ, trí thức, doanh nghiệp, tổ chức xã hội tham gia lan tỏa, góp phần tạo đồng thuận và khơi dậy nguồn lực văn hóa.

Các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, cơ quan, đơn vị khẩn trương xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện nhiệm vụ xây dựng văn hóa, con người Bắc Ninh phù hợp với chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và đặc điểm tình hình của mỗi địa phương, đơn vị. Trên cơ sở đó, đẩy mạnh xây dựng văn hóa trong chính trị, văn hóa trong Đảng; chú trọng xây dựng môi trường văn hóa liêm chính, đề cao đạo đức công vụ, văn hóa ứng xử trong cơ quan, tổ chức, đoàn thể; đẩy mạnh xây dựng văn hóa doanh nghiệp, văn hóa doanh nhân trong thời kỳ mới.

Tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách, ưu tiên bổ sung nguồn lực thúc đẩy phát triển mạnh mẽ văn hóa, con người Bắc Ninh; phát huy vai trò chủ thể sáng tạo, cải thiện, nâng cao mức hưởng thụ văn hóa của Nhân dân, đồng thời thu hẹp khoảng cách thụ hưởng văn hóa giữa các vùng miền trên địa bàn tỉnh. Xây dựng môi trường văn hóa số phù hợp với nền kinh tế số, xã hội số. Kịp thời phát hiện, nhân rộng những mô hình hay, gương điển hình; khuyến khích xây dựng bộ tiêu chí để theo dõi, giám sát thực chất, hiệu quả các hoạt động văn hóa và phát triển con người.

Con người Bắc Ninh vừa là chủ thể sáng tạo vừa là “sản phẩm” của văn hóa. Do vậy, xây dựng và phát triển văn hóa cũng chính là hướng đến phát triển con người toàn diện. Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng với thế giới, văn hóa không chỉ là điểm tựa tinh thần mà còn là “sức mạnh mềm” thúc đẩy phát triển bền vững. Những thành tựu đạt được cùng mục tiêu, nhiệm vụ, chương trình hành động cụ thể sẽ tạo tiền đề để văn hóa song hành cùng kinh tế - xã hội, đưa Bắc Ninh phát triển thịnh vượng, đồng thời vẫn giữ bản sắc riêng của miền Kinh Bắc văn hiến.

Theo Báo Bắc Ninh