Bắc Giang thêm 2 di sản được công nhận là di sản văn hoá phi vật thể quốc gia

Mới đây, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ký các quyết định đưa 17 di sản văn hoá phi vật thể vào danh mục di sản văn hoá phi vật thể quốc gia. Trong đó tỉnh Bắc Giang có 2 di sản văn hoá được công nhận là di sản phi vật thể quốc gia gồm: Lễ hội đền Tiên La, xã Đức Giang, huyện Yên Dũng và Lễ hội bơi chải làng Tiếu Mai huyện Hiệp Hoà.

Tại Quyết định số 2314/QĐ-BVHTTDL ngày 9/8/2024 về việc đưa Lễ hội đền Tiên La, xã Đức Giang, huyện Yên Dũng (Bắc Giang) vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia. Đền Tiên La nằm kề bên bờ hữu sông Thương, thuộc xã Đức Giang, huyện Yên Dũng. Truyền thuyết kể rằng: Thái Thượng Hoàng Trần Anh Tông nhường ngôi cho Thái tử Trần Minh Tông để tới cửa Phật là chùa Vĩnh Nghiêm (nay thuộc xã Trí Yên) - chốn Tổ thiền phái Trúc Lâm tu hành. Vua Trần Minh Tông khi ấy thường xuyên đến thăm vua cha và đi qua bến đò Lá (thôn Tiên La ngày nay). Yêu mến mảnh đất này, Đức vua đã sai quân đắp đê chống lụt, cấp ruộng cho người lái đò để người dân không phải trả tiền đò mỗi khi qua lại. Sau khi Đức vua mất, nhân dân đã lập đền thờ ngài bên bến đò xưa và tổ chức lễ hội. Trong kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, lễ hội không được tổ chức nhưng việc hương khói thờ phụng vẫn được nhân dân địa phương thực hiện thường xuyên. Đến những năm 90 của thế kỷ XX, lễ hội được cộng đồng khôi phục tổ chức trọng thể với các nghi lễ như: Giã bánh dày dâng Vua, nghi rước nước về tế, dâng hương, lễ vật của các dòng họ, đồng thời có các trò chơi dân gian đậm bản sắc dân tộc như: Bắt vịt trên cạn, cờ người, vật truyền thống, đánh đu, đập niêu đất, kéo co… Đền thờ đức vua Trần Minh Tông là nơi sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng, tổ chức lễ hội truyền thống của nhân dân địa phương. Năm 2001, UBND tỉnh Bắc Giang công nhận đền thờ Đức vua Trần Minh Tông là Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh. Lễ hội đền Tiên La có tính đại diện, thể hiện bản sắc của cộng đồng, địa phương, phản ánh sự đa dạng văn hóa, sự sáng tạo của con người, được kế tục qua nhiều thế hệ, có khả năng phục hồi và tồn tại lâu dài. Lễ hội phản ánh nét văn hóa tín ngưỡng của cư dân nông nghiệp, góp phần gắn kết cộng đồng làng xã, chung niềm tin, cầu cúng thần linh với ước vọng sức khỏe, hạnh phúc và bình an.

Tại Quyết định 2315/QĐ-BVHTTDL ngày 9/8/2024 về việc công nhận Lễ hội bơi chải làng Tiếu Mai - Bắc Giang. Làng Tiếu Mai xưa, tức làng Mai ngày nay là một làng Việt cổ nằm kề bên bờ bắc sông Cầu (Như Nguyệt). Làng Tiếu Mai ngày nay bao gồm 3 thôn: Mai Thượng, Mai Trung và Thắng Lợi. Lễ hội bơi chải bắt nguồn từ tục diễn xướng chiến thắng Như Nguyệt của Lý Thường Kiệt chống quân xâm lược nhà Tống. Từ đó cứ 5 năm một lần, vào ngày 10/3 (âm lịch) người dân làng Mai tưng bừng mở hội kỷ niệm chiến công oanh liệt của vị tướng tài ba Lý Thường Kiệt. Thông thường, Hội bơi chải kéo dài trong ba ngày với nhiều hoạt động tín ngưỡng, trò chơi dân gian hấp dẫn đã trở thành lễ hội truyền thống của cả một vùng cư dân ven bờ sông Cầu. Đến hội người xem như được chứng kiến âm hưởng dậy sóng hào hùng của cha ông từ ngàn xưa vọng về. Quá khứ, hiện tại như hòa quyện vào nhau, tô thắm thêm truyền thống yêu nước, tinh thần thượng võ của người dân hai bên bờ Như Nguyệt. Đến nay, lễ hội bơi chải còn lưu giữ được nhiều nét bản sắc tôn vinh những người có công với tổ tiên qua những nghi thức trang trọng thể hiện tinh thần thượng võ của nhân dân vùng Kinh Bắc. Lễ hội có ý nghĩa to lớn về mặt văn hóa, lịch sử, truyền thống, có sức lan tỏa mạnh mẽ và là nền tảng quan trọng để lễ hội tiếp tục được bảo tồn, mở rộng về quy mô, từ đó phát huy hơn nữa giá trị trong đời sống xã hội, góp phần giáo dục tinh thần thượng võ, truyền thống yêu nước trong các thế hệ và khai thác phát triển du lịch ở địa phương./.

                                                                                              Thu Quế