Hiệp Hòa: Lễ hội bơi chải làng Tiếu Mai là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Làng Tiếu Mai xưa, tức làng Mai ngày nay có cách đây 1.500 năm, là một làng Việt cổ nằm kề bên bờ bắc sông Cầu (Như Nguyệt). Làng Tiếu Mai ngày nay bao gồm 3 thôn: Mai Thượng, Mai Trung và Thắng Lợi. Người già trong làng kể rằng, khi giặc Tống đến xâm lược nước ta, Lý Thường Kiệt dựng lên chiến tuyến sông Như Nguyệt để ngăn chặn quân thù.

Những ngày đó, dân làng Tiếu Mai thường xuyên dùng thuyền vận chuyển giúp đỡ quân Lý Thường Kiệt qua sông tạo thế bất ngờ đánh giặc, góp phần làm nên chiến thắng oanh liệt vào ngày 17/2/1077, quân Tống thất bại nặng nề khiến cho chúng "bạt vía kinh hồn" phải rút quân về nước.

Những cái tên như ngã ba sông Xà, gò Xác, nghè Ngũ Giáp đã trở thành địa danh lịch sử. Tại ngã ba Xà, điểm hội tụ giữa sông Cầu và sông Cà Lồ, đây cũng chính là nơi Lý Thường Kiệt đọc bài thơ nổi tiếng "Nam quốc sơn hà" - bản Tuyên ngôn khẳng định chủ quyền của dân tộc Việt Nam.

Lễ hội bơi chải bắt nguồn từ tục diễn xướng chiến thắng Như Nguyệt của Lý Thường Kiệt chống quân xâm lược nhà Tống. Từ đó cứ 5 năm một lần, vào ngày 10/3 (âm lịch) người dân làng Mai tưng bừng mở hội kỷ niệm chiến công oanh liệt của vị tướng tài ba Lý Thường Kiệt.

Thông thường, Hội bơi chải kéo dài trong ba ngày với nhiều hoạt động tín ngưỡng, trò chơi dân gian hấp dẫn đã trở thành lễ hội truyền thống của cả một vùng cư dân ven bờ sông Cầu. Đến hội người xem như được chứng kiến âm hưởng dậy sóng hào hùng của cha ông từ ngàn xưa vọng về. Quá khứ, hiện tại như hòa quyện vào nhau, tô thắm thêm truyền thống yêu nước, tinh thần thượng võ của người dân hai bên bờ Như Nguyệt. 

Đến nay, lễ hội bơi chải còn lưu giữ được nhiều nét bản sắc tôn vinh những người có công với tổ tiên qua những nghi thức trang trọng thể hiện tinh thần thượng võ của nhân dân vùng Kinh Bắc.

Với những ý nghĩa to lớn về mặt văn hóa, lịch sử, truyền thống, có sức lan tỏa mạnh mẽ, Lễ hội bơi chải làng Tiếu Mai vừa được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia theo Quyết định số 2315/QĐ-BVHTTDL, ngày 9/8/2024 của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

Đây là nền tảng quan trọng để lễ hội tiếp tục được bảo tồn, mở rộng về quy mô, từ đó phát huy hơn nữa giá trị trong đời sống xã hội, góp phần giáo dục tinh thần thượng võ, truyền thống yêu nước trong các thế hệ.

THEO BÁO BG