Khám phá

Khu lăng mộ và đền thờ các vị vua triều Lý, phường Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận là di tích quốc gia đặc biệt vào năm 2014. Triều Lý trị vì đất nước 216 năm (1009 – 1225) với 9 đời vua: Lý Thái Tổ, Lý Thái Tông, Lý Thánh Tông, Lý Nhân Tông, Lý Thần Tông, Lý Anh Tông, Lý Cao Tông, Lý Huệ Tông, Lý Chiêu Hoàng. Quần thể di tích gồm: khu Lăng mộ “Sơn lăng cấm địa” và Đền Đô nơi thờ tám vị vua triều Lý.   Toàn cảnh khu di tích Đền Đô Khu “Sơn lăng cấm địa”: là nơi an nghỉ cuối cùng của các vua triều Lý, thuộc cánh đồng phường Đình Bảng, thành phố Từ Sơn. Nơi đây gồm lăng của tám vị vua triều Lý và lăng Lý Thánh Mẫu Minh Đức Hoàng Thái Hậu Phạm Thị (mẹ vua Lý Công Uẩn), lăng Nguyên Phi Ỷ Lan (mẹ vua Lý Nhân Tông). Sách sử có chép: Tháng 2 năm Canh Tuất (1010), vua Lý Thái Tổ về thăm quê, yết lăng Thái hậu, nhìn ngắm cảnh sắc nơi đây phong cảnh hữu tình, đồi núi uốn quanh, có mạch nguồn khe nước, ngoài ra có tám đường cao và tám đường dọc nước trông tựa như những đầu rồng đang phun nước nên gọi vùng đất đây là đất thiêng: "Bát long, bát thủ" đã đo mười dặm đất, chọn làm “Sơn lăng cấm địa”. Những vị vua triều Lý sau khi băng hà đều làm nghi thức chôn cất tại khu “Sơn lăng cấm địa” trong rừng báng.     Lăng lòng chảo, nơi an nghỉ của vua Lý Thái Tổ Đền Đô còn có tên là “Cổ Pháp Điện” vốn được khởi công xây dựng từ năm 1019, nguyên là Thái Miếu nhà Lý do Lý Thái Tổ cho khởi dựng. Năm 1030, Lý Thái Tông tôn tạo mở rộng. Nơi đây thờ tám vị Vua triều Lý nên gọi là đền Lý Bát Đế. Khu đất dựng đền được người xưa xem là nơi hội tụ của thiên khí, nơi thắng địa bậc nhất xứ Kinh Bắc. Về với Đền Đô, du khách sẽ được chiêm ngưỡng các công trình kiến trúc độc đáo, tinh xảo chứa đựng những giá trị tinh hoa dân tộc. “Đền Đô kiến trúc tuyệt vời. Thăng Long đẹp đất, đẹp người ngàn năm” Hiện nay, Đền có diện tích rộng khoảng 31.250m2, với 21 hạng mục công trình, chia thành 2 khu vực: Nội thành và Ngoại thành với kiến trúc độc đáo, chạm khắc tinh xảo. Toàn bộ khu vực nội thành gồm: Ngũ Long môn, sân Rồng, nhà Chuyển Bồng, nhà Tiền Tế, nhà hậu đường, nhà Mẫu, nhà bia, nhà đặt kiệu, nhà ngựa. Khu vực ngoại thành gồm: Hồ bán nguyệt, Thủy đình, nhà Văn chỉ, Võ chỉ. Phía trước Năm Cửa Rồng (Ngũ Long môn) là Hồ bán nguyệt rộng 9500m2 như một mặt gương trời phẳng lặng, là nơi thư giãn, lắng lòng trước khi bước vào vùng linh địa. Nơi đây còn được coi là điểm tụ thủy - Nơi hội tụ khí thiêng, soi bóng “Ngũ Long môn”. Nhà Thủy Đình nằm soi bóng trên hồ Bán nguyệt, như phản chiếu quá khứ vàng son trong làn nước tĩnh tại. Trước đây khi các vị vua về thăm quê thường ngự ở đây nghe hát quan họ và xem rối nước. Vẻ đẹp kiến trúc của Thủy Đình từng được chọn làm hình ảnh in trên “Giấy năm đồng vàng” của Ngân hàng Đông Dương và trên đồng tiền kim loại 1.000 đồng phát hành năm 2010 như một biểu tượng dân gian được Nhà nước tôn vinh.                Thủy đình Đền Đô   Cổng Ngũ Long môn Cổng Ngũ Long môn được thiết kế uy nghi với hình tượng năm con rồng chầu về trung tâm, du khách sẽ tiến vào không gian thờ tự chính của Đền Đô qua lối cửa ở hai bên.     Giếng Ngọc Gần Ngũ Long Môn còn có giếng Ngọc, tuổi đời đã gần 8 thế kỷ. Các nhà khảo cổ đã tìm thấy trong giếng bộ đồ thờ cổ của đền Đô thời xưa, gồm bộ đỉnh, đôi hạc, đôi rùa đều làm bằng đồng, trên có khắc chữ “Cổ Pháp điện”, hiện trưng bày trong nhà Truyền thống của Đền.     Sân rồng trước tòa Phương đình Đền Đô là nơi du khách  thực hiện nghi lễ dâng hương tưởng niệm các vị vua triều Lý Nhà Tiền tế: tại đây trưng bày những hiện tượng linh thiêng xuất hiện ở Đền đô như bức ảnh 8 dải mây ứng với tám đức vua được chụp vào ngày giỗ của vua Lý Anh Tông, vị vua thứ 6 nhà Lý, được xem là điềm lành trời ban.   Bức ảnh “Bát đế hiển linh” được chụp vào ngày giỗ của vua Lý Anh Tông, vị vua thứ 6 nhà Lý      Linh cung nơi đặt tượng thờ các vị vua nhà Lý Bia đá “Cổ Pháp Điện Tạo Bi” do Tiến sỹ Phùng Khắc Khoan soạn dựng năm Giáp Thìn (1605) ghi lại sự kiện lịch sử nhà Lê xây dựng lại Đền và ghi công đức của các vị vua triều Lý Nằm đối xứng 2 bên Điện chính là hai nhà Văn chỉ và Võ chỉ có kiến trúc giống nhau, trước sân có ngựa đá đứng chầu. Nhà Võ chỉ (nhà thờ quan võ) ở bên phải khu nội thành thờ Lê Phụng Hiểu, Lý Thường Kiệt, Đào Cam Mộc là những quan võ tài lược triều Lý. Nhà Văn chỉ (thờ quan văn) nằm bên trái khu nội thành thờ Tô Hiến Thành và Lý Đạo Thành, những quan văn đã có công lớn giúp nhà Lý. “Chiếu dời đô” bằng Gốm Bát Tràng lớn nhất Việt Nam  là điểm Check in được nhiều đoàn khách ưu thích Đền Đô cũng là nơi vinh dự được đón Bác Hồ về thăm nhiều lần, lần đầu vào ngày 13/9/1945, Bác cùng nhân dân dâng hương tưởng niệm các vị vua triều Lý, tưởng nhớ vua Lý Công Uẩn (Lý Thái Tổ), người có công khai sáng kinh đô Thăng Long năm 1010.   Múa Rồng trong lễ hội Đền Đô Hàng năm lễ hội Đền Đô được diễn ra từ ngày 14 đến ngày 16 tháng ba (âm lịch), kỷ niệm ngày Lý Thái Tổ đăng quang (15/3 năm Kỷ Dậu 1009). Về tham dự lễ hội, du khách sẽ được hòa mình vào các sự kiện gồm nghi lễ tế, rước kiệu linh đình , kết hợp cùng các hoạt động truyền thống như hát quan họ trên thuyền , múa lân - võ thuật , tái hiện khí chất hào hùng và lòng dân tôn kính triều đại Lý.   Hồ Bán nguyệt và Thủy đình đền Đô là địa điểm trình diễn hát Quan họ hấp dẫn du khách Đền Đô là địa chỉ hấp dẫn, được nhiều trường học lựa chọn để tổ chức giáo dục lịch sử, văn hóa và các hoạt động trải nghiệm cho học sinh. Học sinh tổ chức dâng hương trước sân rồng Thí sinh cuộc thi Hoa khôi sinh viên Việt Nam tham quan  đền Đô (phường Đình Bảng, thành phố Từ Sơn) năm 2023 Về tham quan di tích Đền Đô, du khách còn được thưởng thức những món quà ẩm thực, đặc sản của quê Vua, trong đó phải kể đến Bánh phu thê Đình Bảng. Bánh có sự hòa quyện của lớp vỏ và phần nhân. Vỏ bánh được làm bằng gạo nếp cái hoa vàng. Gạo nếp xay thành bột, cô đặc lại để hơn một tuần mới đem trộn đường trắng, đu đủ xanh nạo sợi và hương liệu như tinh dầu chuối, va ni, hương cốm cùng nước quả dành dành. Nhân bánh được làm bằng đậu xanh đãi sạch vỏ, đồ chín, giã nhuyễn trộn với đường trắng, nước cốt dừa và dừa nạo. Khi thưởng thức du khách sẽ cảm nhận được hương thơm, dẻo từ gạo nếp, dai giòn của đu đủ, béo bùi của đậu xanh, dừa, và vị ngọt của đường…   Bánh phu thê Đình Bảng - đặc sản nổi tiếng của người Quan họ