Khám phá

Chùa Bút Tháp tên chữ là “Ninh Phúc tự”, nằm bên bờ Nam sông Đuống thuộc phường Trí Quả, tỉnh Bắc Ninh. Đây là một trong những ngôi chùa cổ nổi tiếng, đẹp tiêu biểu cho kiến trúc Phật giáo thời Lê Trung Hưng ở Việt Nam. Với vẻ đẹp cổ kính, trang nghiêm và hài hòa với thiên nhiên, chùa không chỉ là một di tích Quốc gia đặc biệt mà còn là kiệt tác kiến trúc Phật giáo mang giá trị nghệ thuật và tâm linh sâu sắc. Chùa vốn được khởi dựng từ lâu đời, thời Trần là nơi trụ trì của Thiền sư Huyền Quang (vị tổ thứ ba của Thiền phái Trúc Lâm - Thiền phái Phật giáo mang sắc thái Việt Nam). Thời vua Lê Thần Tông (thế kỷ XVII), chùa là nơi trụ trì của thiền sư Chuyết Chuyết và thiền sư Minh Hành – người có công trùng tu và phát triển chùa thành trung tâm Phật giáo lớn với sự hưng công của Hoàng hậu Trịnh Thị Ngọc Trúc và các Hoàng tử, Công chúa. Sau này, chùa được nhiều lần trùng tu qua triều Nguyễn nên hiện nay các công trình kiến trúc vẫn mang dấu ấn nghệ thuật thời Lê - Nguyễn. Chùa xây dựng theo kiến trúc “nội công ngoại quốc” quay hướng Nam, hướng của bát nhã, của trí tuệ, nhờ có trí tuệ mà chúng sinh mới đến bến bờ giải thoát. Tổng thể các công trình được bố trí đăng đối trên một đường Thần đạo, cân đối và hài hòa với  thiên nhiên gồm: Tam quan, Gác chuông, Tiền đường, Thiêu hương, Thượng điện, Tích thiện am, Nhà trung, Phủ thờ, Hậu đường, hai bên là hai dãy Hành lang. Tổng thể các công trình kiến trúc của chùa Bút Tháp Gác chuông chùa Bút Tháp Đến với chùa Bút Tháp, du khách sẽ được hòa mình vào thiên nhiên với những công trình kiến trúc cổ kính và được trở về cõi Phật giúp cho tinh thần được thư thái và an yên. Trong chùa có hàng trăm tác phẩm điêu khắc gỗ, đá đạt trình độ nghệ thuật cao thể hiện các tích Phật, cảnh sinh hoạt đời thường, hoa lá, muông thú... Bức chạm Đăng khoa: Con Cò (Lộ) đồng âm với Lộ là con đường, hoa Sen (Liên)“Lộ Lộ Liên Hoa” là ẩn dụ lời chúc “Đường khoa cử thuận lợi, liên tiếp đỗ đạt”. Bức chạm Tước Lộc và Phong Hầu Chim sẻ (Tước), hươu (Lộc) cây Lựu biểu tượng đông con nhiều cháu, Khỉ (Hầu), Ong (Phong), cây đào tượng trưng cho trường thọ. Ý nghĩa của bức chạm thể hiện ước mong được thăng quan tiến chức, đông con nhiều cháu, đời đời hưởng phúc lộc. Đặc biệt, được chiêm ngưỡng Bảo vật quốc gia vô cùng quý giá gồm: Tượng Phật Bà nghìn mắt nghìn tay, ba pho tượng Tam Thế, tòa Cửu phẩm Liên hoa và bộ Hương án chạm rồng đều là những kiệt tác mỹ thuật Thế kỷ XVII. Cầu đá nối giữa Thượng điện và Tích Thiện Am Tòa Tích Thiện Am nơi đặt Bảo vật quốc gia Cửu phẩm liên hoa Bảo vật quốc gia Cửu phẩm liên hoa Cửu phẩm Liên Hoa (cối kinh) được công nhận là Bảo vật Quốc gia năm 2020, được đánh giá đẹp nhất Việt Nam. Cối kinh thể hiện 9 kiếp tu hành của nhà Phật với ý nghĩa vãng sinh về thế giới cực lạc của đức Phật A - Di - Đà. Tháp đá Báo Nghiêm Tháp Báo Nghiêm: được nhà sư Minh Hành cho xây dựng để thờ thầy của mình là Thiền sư Chuyết Chuyết vào năm 1647. Vào thời Nguyễn, vua Tự Đức thấy tháp đá giống như một cây bút khổng lồ vẽ lên trời xanh nên đổi tên là Chùa Bút Tháp. Tháp chính là biểu tượng cho vẻ đẹp của chùa Bút Tháp nói riêng và hình ảnh du lịch của tỉnh Bắc Ninh nói chung. Tượng “Quan âm thiên thủ thiên nhãn” Tượng “Quan âm thiên thủ thiên nhãn” – một kiệt tác của nghệ thuật điêu khắc Thế kỷ XVII. Tượng cao 3,7m, có 42 tay lớn và 958 tay nhỏ xòe tỏa như ánh hào quang, thể hiện đức Quan Âm từ bi cứu độ chúng sinh. Trung tâm Sách Kỷ lục Việt Nam đã xác lập kỷ lục vào ngày 04/5/2006:  Bảo tượng Bồ tát Quán Thế Âm Thiên thủ Thiên nhãn bằng gỗ lớn nhất Việt Nam . Nưm 2012, được công nhận là Bảo vật quốc gia. Bộ tượng Tam thế chùa Bút Tháp Bộ tượng Tam thế và Hương án tại tòa thượng điện là hai nhóm bảo vật quốc gia thể hiện được sự tinh tế trong mỹ thuật chạm khắc của nghệ nhân thế kỷ XVII. Du khách khi chiêm bái đều cảm nhận được những hoa văn trang trí mang triết lý của nhà Phật và những ước vọng ngàn đời của người Việt. Hương án chùa Bút Tháp Hương án chùa Bút Tháp là sự kết hợp giữa tinh thần Phật giáo (qua hình dáng tòa sen cách điệu) và biểu tượng vương quyền (qua đồ án rồng dày đặc). Kỹ thuật chạm tinh xảo, sinh động, thống nhất giữa 4 mặt với nhau, bố cục tinh tế, tạo cảm giác kết nối chuyển động của cả hệ thống đồ án. Những họa tiết đao lửa, mây lửa, mây mác sắc nhọn là đặc trưng của nghệ thuật thời kỳ Lê Trung Hưng. Khu vườn tháp chùa Bút Tháp Tháp Tôn Đức bằng đá, cao 5 tầng - nơi thờ Thiền sư Minh Hành Tháp Tôn Đức được Hoàng Thái hậu Trịnh Thị Ngọc Trúc cho xây dựng vào năm 1660 để đặt xá lợi và tôn thờ đức cao tăng Minh Hành. Toàn bộ ngôi tháp được dựng bằng đá xanh gồm 5 tầng tháp và phần chóp mái với chiều cao hơn 11m. Năm 2009, trong quá trình trùng tu tháp đã phát lộ trong lòng tháp 2 cuốn kinh bằng đồng.  Kích thước sách rộng 14cm x 24,5cm. có niên đại năm 1660, là vật tùy táng cho thiền sư Minh Hành. Đây là những sách đồng rất hiếm và có niên đại cổ nhất được phát hiện ở Việt Nam. Khách tham quan chụp ảnh tại Gác chuông chùa Bút Tháp Lễ hội chùa Bút Tháp diễn ra vào ngày 23 và 24 tháng Ba âm lịch, thu hút hàng chục nghìn du khách đến lễ Phật và tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao như hát quan họ, thả chim bồ câu, cờ tướng, múa rối nước… Với những giá trị độc đáo, chùa Bút Tháp được Bộ Văn hóa- Thông tin xếp hạng Di tích cấp Quốc gia từ năm 1962, đến năm 2013 được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng Di tích Quốc gia Đặc biệt và vào năm 2018, chùa đã được UBND tỉnh Bắc Ninh công nhận là điểm du lịch. Nguồn: Bảo tàng Bắc Ninh