Bắc Ninh: Gắn bảo tồn, phát huy giá trị văn hoá với phát triển du lịch

Nhiều di tích hồi sinh

Chùa Phúc Sơn (xã Tân Yên) vốn được xây dựng từ thời Lê Trung Hưng (thế kỷ XVI) đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng của cộng đồng dân cư trong vùng, được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh. Trải qua thời gian, mưa nắng và chiến tranh, ngôi chùa đã xuống cấp và được địa phương nhiều lần tu sửa. Năm 2023, Giáo hội Phật giáo Việt Nam vận động các tập thể, cá nhân, Nhân dân và phật tử đóng góp hơn 100 tỷ đồng trùng tu công trình với quy mô lớn. Toàn bộ các hạng mục được xây mới gồm: Tam quan, tam bảo, nhà tổ, nhà khách, nhà tăng, giảng đường, tháp Phật, nhà tứ ân cùng nhiều công trình phụ trợ. Điểm nhấn là bảo tháp 13 tầng uy nghi, nơi an vị tượng Phật Hoàng Trần Nhân Tông chế tác từ khối ngọc bích quý hiếm khai thác tại Canada. Trong chùa, hệ thống tượng Phật, hoành phi, câu đối được phục dựng tinh xảo.

Chùa Phúc Sơn được tu bổ khang trang. Ảnh: CTV.

Đại diện UBND xã Tân Yên cho biết, từ khi di tích được tu bổ, đông đảo phật tử và khách thập phương hành hương tìm về tham quan, chiêm bái. Hiện chùa Phúc Sơn còn là trung tâm văn hóa, nơi tổ chức các khóa tu mùa hè, lớp học đạo đức cho thanh thiếu niên, góp phần gìn giữ và lan tỏa giá trị truyền thống quê hương. Đặc biệt, tháng 5 vừa qua, chùa vinh dự được chọn làm nơi cung nghinh xá lợi Đức Phật, thu hút phật tử và Nhân dân cả nước về chiêm bái. Bà Nguyễn Thị Dung ở thôn Xuân Tân 1 tự hào: “Ngôi chùa của làng được tôn tạo giúp người dân địa phương có nơi sinh hoạt tâm linh, được du khách xa gần biết đến và về thăm”.

Năm 2024, công trình đền thờ Hoàng Hoa Thám và nghĩa quân Yên Thế tại xã Yên Thế cũng hoàn thành tu bổ, tôn tạo với tổng kinh phí gần 185 tỷ đồng, trong đó gần 100 tỷ đồng từ xã hội hóa. Đền được dựng theo lối kiến trúc chữ “Công” truyền thống gồm tiền bái, trung cung, hậu cung, lầu chuông, lầu trống, nghi môn… Các chi tiết chạm khắc tinh xảo, mái cong, đầu đao uốn lượn làm nổi bật vẻ uy nghi, bề thế. Không chỉ vào dịp lễ hội mà các ngày cuối tuần, đông đảo người dân, du khách, các nhóm học sinh, sinh viên đến dâng hương, tưởng niệm, góp phần hun đúc lòng tự hào dân tộc, giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ. Cũng với nguồn đầu tư từ ngân sách nhà nước và hàng trăm tỷ đồng xã hội hóa, di tích lịch sử văn hóa quốc gia chùa Dạm (phường Nam Sơn) - biểu tượng tâm linh, văn hóa rực rỡ của thời Lý cũng đang được trùng tu quy mô lớn. Từ nền móng khảo cổ quý giá, nhiều hạng mục như tam quan, tam bảo, nhà tổ, đền thờ Nguyên Phi Ỷ Lan… đã cơ bản được khôi phục cùng với hệ thống tư liệu, hiện vật cổ quý giá, hứa hẹn là điểm đến tâm linh, văn hóa đặc sắc.

Giữ hồn cốt quê hương

Bắc Ninh có gần 4 nghìn di tích, trong đó hơn 1,4 nghìn di tích đã được xếp hạng. Những năm qua, tỉnh luôn quan tâm công tác quản lý, bảo vệ, trùng tu, tôn tạo, coi đây không chỉ là việc gìn giữ “hồn cốt” quê hương mà còn là cách để lan tỏa giá trị văn hóa, lịch sử tới cộng đồng, gắn bảo tồn di sản với phát triển du lịch. Thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch triển khai chương trình hỗ trợ tu bổ di tích giai đoạn 2021 - 2025. UBND tỉnh quyết định hỗ trợ từ 30 đến 50% kinh phí (tùy hạng di tích) đồng thời đẩy mạnh phong trào người dân cùng chung tay gìn giữ di sản. Điểm nổi bật là sự chủ động của chính quyền cơ sở và ngành chức năng trong tuyên truyền, vận động, tạo đồng thuận xã hội. Việc công khai, minh bạch trong tiếp nhận, sử dụng nguồn lực xã hội hóa giúp người dân yên tâm, tin tưởng và tích cực đóng góp.

Đền thờ Hoàng Hoa Thám và nghĩa quân Yên Thế được trùng tu, tôn tạo khang trang.

Các địa phương còn gắn việc tu bổ với khai thác giá trị di tích, tổ chức lễ hội truyền thống, phát triển du lịch văn hóa - tâm linh. Từ năm 2020 đến nay, toàn tỉnh tu bổ hơn 700 di tích với tổng kinh phí hơn 2 nghìn tỷ đồng; trong đó gần 60% từ nguồn xã hội hóa. Nhờ vậy, nhiều công trình từng xuống cấp nay được khôi phục, trở thành không gian văn hóa, tâm linh khang trang, tố hảo. Phong trào xã hội hóa tu bổ di tích còn khơi dậy tinh thần đoàn kết cộng đồng. Người góp công, người góp của, từng viên ngói, viên gạch xây dựng các công trình đều thấm đẫm tình yêu và trách nhiệm với quê hương. Người dân, nhất là các cụ cao niên, khi chứng kiến di sản hồi sinh không khỏi xúc động, tự hào vì chốn tâm linh đã trở lại vẻ uy nghi xưa, lớp trẻ hào hứng bởi có thêm không gian tìm hiểu lịch sử, truyền thống. Nhiều du khách cũng bày tỏ sự ngưỡng mộ trước vẻ đẹp cổ kính, độc đáo của các công trình sau trùng tu.

Cùng với các di tích: Đền thờ Hoàng Hoa Thám và nghĩa quân Yên Thế, chùa Phúc Sơn, chùa Dạm; nhiều công trình lớn như chùa Vĩnh Nghiêm (phường Tân An), chùa Bổ Đà (phường Vân Hà), Khu di tích lịch sử địa điểm Chiến thắng Xương Giang (phường Bắc Giang), đền thờ Hán quận công Thân Công Tài (phường Việt Yên), đình Bảo Tháp (xã Đông Cứu), Đình Tổ (phường Trí Quả)… sau khi tôn tạo đã trở thành điểm nhấn du lịch thu hút hàng chục nghìn lượt khách tham quan mỗi năm. Thượng tọa Thích Thanh Vịnh, Phó trụ trì chùa Vĩnh Nghiêm cho biết: “Nhờ có sự quan tâm của Nhà nước, sự chung tay của Nhân dân cùng phật tử trong và ngoài nước, chùa Vĩnh Nghiêm được tu bổ, tôn tạo kịp thời, giữ được những giá trị đặc sắc, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa tâm linh ngày càng cao của Nhân dân”.

Tập trung tôn tạo các di tích góp phần bảo tồn, phát huy giá trị di sản gắn với phát triển du lịch tiếp tục được Bắc Ninh quan tâm thực hiện trong thời gian tới. Theo ông Nguyễn Hữu Phương, Trưởng Phòng Quản lý di sản (Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch), cần tăng cường vai trò, trách nhiệm của chính quyền địa phương và cộng đồng trong bảo vệ, phát huy giá trị di tích. Ngành tiếp tục phối hợp, hướng dẫn các địa phương thực hiện nghiêm Luật Di sản văn hóa và các quy định về đầu tư, xây dựng trong tu bổ, phục hồi di tích; bồi dưỡng, cập nhật kiến thức pháp luật về di sản cho cán bộ, tổ chức, cá nhân trực tiếp tham gia. Cùng đó, tham mưu xây dựng chính sách thu hút nguồn lực xã hội, tài trợ của doanh nghiệp, cá nhân trong và ngoài nước; đẩy mạnh tuyên truyền, công khai dự án tu bổ để Nhân dân được biết, tham gia, đóng góp ý kiến. Tôn vinh kịp thời các tổ chức, cá nhân đóng góp công sức, tài chính đồng thời tăng cường thanh tra, giám sát, xử lý nghiêm sai phạm, bảo đảm hài hòa giữa bảo tồn di sản với phát triển kinh tế - xã hội, du lịch bền vững.

Theo Báo Bắc Ninh