Không gian linh thiêng mùa thu Côn Sơn – Kiếp Bạc

Lễ rước nước - một trong những nghi lễ được phục dựng với sự tham gia của cộng đồng dân cư.

Hồn cốt dân tộc

Lễ hội mùa thu Côn Sơn - Kiếp Bạc được tổ chức hằng năm, tưởng niệm ngày mất của Anh hùng dân tộc Trần Hưng Đạo (ngày 20 tháng Tám âm lịch). Lễ hội không đơn thuần là sinh hoạt văn hóa - tín ngưỡng, mà còn là ngày tri ân, tưởng niệm, tỏ lòng biết ơn đối với tiền nhân.

Tại đền Kiếp Bạc, không gian lễ hội được bao phủ bởi mùi hương trầm, tiếng chiêng trống vang vọng, tiếng hô dõng dạc của các bô lão trong nghi lễ rước cờ, tế lễ. Những nghi thức truyền thống như lễ khai ấn, cầu an, rước bộ, tế cờ, dâng hương tưởng niệm được phục dựng trang trọng, gắn với hình ảnh uy nghiêm của Quốc công tiết chế Trần Hưng Đạo.

Các đội tế, đội rước với trang phục truyền thống, sải bước uy nghiêm trên nền nhạc lễ cổ truyền. Đền Kiếp Bạc như bừng lên khí thiêng.

Ở Côn Sơn, nơi gắn với cuộc đời và sự nghiệp của Anh hùng dân tộc, Danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Trãi, tiếng chuông chùa, tiếng mõ ngân vang, lễ dâng hương tại đền thờ Nguyễn Trãi được tổ chức trang nghiêm, tưởng niệm bậc đại trí thức đã hiến dâng cả cuộc đời cho đất nước. Đến đây, du khách như được trở về với những trang sử vẻ vang, cảm nhận rõ hồn cốt dân tộc trong từng nghi thức.

Theo ông Lê Duy Mạnh, Phó trưởng Ban Quản lý di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc, lễ hội ngày nay không còn riêng biệt ở hai di tích mà hòa chung trong một không gian với quy mô ngày càng lớn, có ảnh hưởng sâu sắc trong đời sống văn hóa của cư dân châu thổ sông Hồng. Lễ hội Côn Sơn - Kiếp Bạc được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia với nhiều nghi trình, nghi lễ kết tinh tình cảm, trí tuệ, phong tục, tập quán tiêu biểu của cư dân đồng bằng Bắc bộ.

Bà Phạm Thị Liên, du khách đến từ Hà Nội, bày tỏ: “Tôi rất xúc động khi tham dự lễ rước bộ. Hình ảnh hàng trăm người dân, du khách cùng hướng về đền Kiếp Bạc, vừa trang nghiêm vừa thành kính, khiến tôi cảm nhận rõ rệt tinh thần đoàn kết, niềm tự hào dân tộc”.

Kết nối cộng đồng, lan tỏa giá trị

Phần hội luôn thu hút đông đảo sự tham gia của người dân và du khách.

Không chỉ là nghi lễ tưởng nhớ công lao tiền nhân, lễ hội mùa thu Côn Sơn – Kiếp Bạc còn là ngày hội lớn của nhân dân. Người dân địa phương từ lâu coi đây là dịp để con cháu bốn phương trở về nguồn cội, với niềm tự hào dân tộc.

Những ngày lễ hội, hàng vạn du khách đổ về khu di tích. Không gian xung quanh sông Lục Đầu, núi Rồng, núi Phượng Hoàng, chùa Côn Sơn… ngập tràn sắc màu lễ hội. Bên cạnh các nghi lễ truyền thống, còn có nhiều trò chơi dân gian, hát quan họ, hát chèo, diễn xướng hầu đồng... tái hiện lại đời sống tinh thần phong phú của cư dân vùng châu thổ sông Hồng.

Sự giao thoa giữa nghi lễ và sinh hoạt văn hóa cộng đồng sôi nổi làm nên sức sống bền bỉ của lễ hội.

Trần Văn Hoàng - một bạn trẻ từ thành phố Đà Nẵng đến lễ hội Côn Sơn - Kiếp Bạc chia sẻ: “Ấn tượng nhất là sự gần gũi của lễ hội. Đến đây, người dân không chỉ là khán giả, mà còn tham gia, là chủ thể của lễ hội. Tôi cảm nhận rõ sự gắn kết cộng đồng, sự tự hào khi cùng chung tay gìn giữ và lan tỏa truyền thống”.

Trong nhiều năm liên tục, các cơ quan quản lý nhà nước, chính quyền địa phương chú trọng công tác phục dựng, tổ chức nghi lễ theo đúng chuẩn mực, đồng thời kết hợp quảng bá, giới thiệu giá trị di sản đến đông đảo nhân dân và bạn bè quốc tế. Nhờ vậy, lễ hội ngày càng trở thành sự kiện văn hóa - tín ngưỡng có tầm ảnh hưởng rộng lớn.

Lễ hội mùa thu Côn Sơn - Kiếp Bạc năm nay được tổ chức đặc biệt hơn so với mọi năm. Đây là lễ hội lớn sau hợp nhất Hải Phòng - Hải Dương, là sự kiện văn hóa ngay sau Đại hội Đảng bộ thành phố lần thứ nhất và là lễ hội đầu tiên sau khi quần thể danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc được UNESCO ghi danh di sản văn hóa thế giới. Điều này càng khẳng định giá trị nổi bật toàn cầu của quần thể và càng làm cho lễ hội trở thành niềm tự hào chung của người dân Hải Phòng và cả nước.

“Các nghi thức truyền thống trong lễ hội mùa thu Côn Sơn - Kiếp Bạc như khai ấn, tưởng niệm, rước bộ... được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia nên ban tổ chức thực hiện với tinh thần bảo tồn nguyên vẹn, giữ gìn nét riêng có” - Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Trần Thị Hoàng Mai khẳng định.

Sự kiện này cũng góp phần thúc đẩy phát triển du lịch văn hóa - tâm linh, tạo sinh kế cho người dân địa phương. Nhiều gia đình cung cấp dịch vụ du lịch lưu trú, giới thiệu ẩm thực truyền thống... vừa tăng thu nhập, vừa góp phần giữ gìn bản sắc quê hương.

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, khi giá trị truyền thống đang đứng trước nhiều thách thức, lễ hội mùa thu Côn Sơn - Kiếp Bạc càng trở thành điểm tựa tinh thần, là lời nhắc nhở dân tộc Việt Nam luôn biết tri ân tiền nhân, biết trân trọng di sản, và biết biến truyền thống thành sức mạnh để đi tới tương lai.