Nằm soi mình bên bờ sông Ngũ Huyện Khê, trải qua thời gian, đến nay quần thể di tích đình, đền chùa Đồng Kỵ, phường Đồng Nguyên, tỉnh Bắc Ninh vẫn giữ được nét đẹp cổ kính, mang đậm bản sắc văn hóa của mảnh đất và con người vùng quê Bắc Ninh - Kinh Bắc. Đây cũng là một trong 14 điểm du lịch tiêu biểu trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh, là điểm đến hấp dẫn của du khách trong hành trình khám phá miền Quan họ.   Không gian cụm di tích đình, chùa Đồng Kỵ   Cổng tam quan dẫn vào cụm di tích đình, đền chùa Đồng Kỵ Đình Đồng Kỵ vốn được khởi dựng từ lâu đời, đến thời hậu Lê được xây dựng lại với quy mô lớn và được trùng tu vào thời Nguyễn… Đình thờ Thành hoàng làng là Đức thánh “Thiên Cương” có công đánh giặc Ân vào thời Hùng Vương thứ 6. Với kiến trúc bề thế, đầu đao cong vút mềm mại, các mảng chạm khắc gỗ tinh xảo, nghệ thuật, đình Đồng Kỵ là điểm đến lý tưởng cho những ai yêu mến lịch sử, kiến trúc truyền thống và văn hóa lễ hội Việt Nam. Theo các nguồn tư liệu ở địa phương thì xưa làng Cời có 3 đình thuộc 3 xóm Cời, Cọc, Cờ. Năm Cảnh Hưng thứ 6 (1745) 3 ngôi đình được nhập làm một. Niên đại Khải Định (1916 - 1925) đình được tu sửa lớn. Đến năm 1949 do yêu cầu của cuộc kháng chiến đình bị phá dỡ phần mái và toàn bộ sàn. Khi cuộc kháng chiến còn đang ở giai đoạn quyết liệt thì vào năm 1951 dân làng đồng tâm hợp lực tu sửa đình như cũ. Theo các bậc cao niên ở địa phương thì trước đó đình có quy mô đồ sộ theo kiểu chữ Vương. Sau chỉ còn hai tòa nối với nhau bằng dải ống muống thành di tích có mặt bằng hình chữ Công như hiện nay. Đặc biệt đình còn nổi tiếng với lễ hội rước pháo đầu xuân độc đáo, thu hút hàng ngàn du khách mỗi năm.   Mặt trước Đình Đồng Kỵ   Sấu đá trước cửa tòa Đại đình Bức cửa võng tại gian giữa tòa Đại đình - đình Đồng Kỵ Đền Đồng Kỵ thờ các vị thần có công hộ quốc, an dân. Đền là điểm dừng chân lý tưởng cho những ai muốn tìm hiểu về tín ngưỡng thờ Thành hoàng làng cũng như cầu mong bình an, may mắn đầu năm. Vẻ đẹp tĩnh lặng, uy nghi của đền cùng với khói hương nghi ngút tạo nên một không gian trầm mặc, đầy linh thiêng. Đền Đồng Kỵ Ngay bên cạnh đình và đền, Chùa Đồng Kỵ có tên chữ là “Tây Am tự” vốn được khởi dựng từ TK XVII để thờ Phật, là chốn thanh tịnh dành cho những ai muốn tìm về sự an nhiên trong tâm hồn. Chùa được xây dựng theo lối kiến trúc truyền thống, với các pho tượng Phật cổ kính và không gian thiền định yên bình đã thu hút đông đảo phật tử và du khách thập phương đến chiêm bái, cầu nguyện. Không chỉ là công trình kiến trúc nghệ thuật, tâm linh, chùa còn là di tích lịch sử cách mạng có giá trị. Đây từng là cơ sở hoạt động cách mạng quan trọng, là an toàn khu của Trung ương Đảng và Xứ ủy Bắc Kỳ thời kỳ tiền khởi nghĩa (1940 -1945)   Tòa gác chuông 2 tầng 8 mái trong không gian chùa Đồng Kỵ    Ngôi nhà này từng là trụ sở làm việc của Tổng bí thư Trường Chinh thời kỳ 1940 -1945 - một trong những nơi thuộc an toàn khu của TƯ Đảng và Xứ Ủy Bắc Kỳ     Ban thờ Tổng Bí thư Trường Chinh trong nhà Truyền thống Lễ hội rước pháo Đồng Kỵ được diễn ra từ ngày mùng 4, 5, 6 tháng Giêng (Âm lịch) là một trong những lễ hội giàu bản sắc truyền thống của vùng đất Bắc Ninh. Ý nghĩa ba ngày hội là để kỷ niệm cuộc ra quân đánh giặc của Thiên Cương tướng quân. Hội pháo nhằm nhắc lại chiến công anh dũng của Ngài cùng dân làng Đồng Kỵ. Tiếng pháo nổ là tiếng pháo lệnh xuất quân chiến đấu của Ngài. Hàng năm, làng Đồng Kỵ sẽ chọn 4 người bước sang tuổi 50 ở mỗi giáp, làm 4 vị tướng xuất quân đánh giặc (gọi là Quan đám đỏ). Mỗi vị tướng có trách nhiệm tổ chức quân cũng như làm ra những quả pháo từ nhỏ đến to, quả nhỏ (pháo tư) dài khoảng 5m, quả lớn nhất (pháo nhất) có thể đến 15m, hình quả pháo là hình trụ tròn, đường kính có thể lên tới hơn 1m. Lễ hội rước pháo làng Đồng Kỵ đã được công nhận di sản văn hoá phi vật thể cấp Quốc gia vào năm 2016.   Đoàn rước pháo kéo dài hàng trăm mét   Lễ rước pháo thu hút đông đảo nhân dân và du khách tham dự     Pháo được rước vào sân đình   Nghi lễ ''dô ông đám'' tại lễ rước pháo Đồng Kỵ.       Trình diễn dân ca Quan họ Bắc Ninh tại cụm di tích đình, đền chùa Đồng Kỵ   Phó chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân cùng đoàn đại biểu chụp ảnh lưu niệm tại cụm di tích đình - đền - chùa Đồng Kỵ Cụm di tích đình - đền - chùa Đồng Kỵ không chỉ là nơi lưu giữ giá trị lịch sử, tín ngưỡng và tôn giáo của người dân địa phương, mà còn là minh chứng sống động cho bản sắc văn hóa vùng Kinh Bắc - Bắc Ninh. Nguồn: Bảo tàng Bắc Ninh